امکان‌سنجی کاربرد چند استروئید گیاهی به‌عنوان حشره‌کش‌های زیستی از طریق بررسی مدل‌های برهمکنش آن‌ها با گیرنده‌های کداستروئیدی کرم غوزه‌ی Helicoverpa armigera و بالتوری سبز Chrysoperla carnea

کرم غوزه‌ی پنبه Helicoverpa armigera Hübner (Lepidoptera: Noctuidae) یکی از آفات مهم و کلیدی پنبه در جهان و در ایران است. این گونه دارای دامنه‌ی وسیع میزبانی می‌باشد و هر ساله خسارت غیر قابل جبرانی را به کشاورزان تحمیل می‌کند. در زمینه‌ی مبارزه با آفات گیاهی از روش­های مختلفی استفاده می‌شود. در طی سالیان اخیر محققین در جستجوی یافتن تکنولوژی تولید حشره کش­های بی‌خطری هستند که دارای خصوصیاتی از قبیل نحوه‌ی اثر انتخابی بیشتر روی حشرات هدف و خطرات زیست محیطی کمتر روی موجودات غیرهدف باشند. در این میان حشره­کش­های مختل کننده پوست اندازی بسیار مورد اقبال واقع شدند. در این مقاله سعی شده تا به استفاده از غربال­گری مجازی توسط داکینگ مولکولی مدل‌های برهمکنش گیرنده‌های اکدیزونی و تعدادی استروئید گیاهی که در سال‌های 2013 تا 2015 در بانک ترکیبات استروئیدی به‌ثبت رسیده است، به‌کارگیری این ترکیبات در مبارزه با کرم غوزه‌ی Helicoverpa armigera با کمترین اثر سو بر روی بالتوری سبزChrysoperla carnea  به‌عنوان دشمن طبیعی آن امکان­سنجی­گردد. مدل گیرنده­های اکدیزون آفت و بالتوری سبز طراحی و برآورد کارایی شد. شاخص Z-score، کیفیت مدل گیرنده EcR ساخته شده برای کرم غوزه و بالتوری سبز را به‌‌ترتیب معادل روش­های NMR وX-ray Crystallography دانست. نتایج نشان داد که در بین استروئیدهای گیاهی مورد بررسی، استروئیدهای 11β-HYDROXY-20-DEOXYSHIDASTERONE، 2,3,14,20,26-PENTAHYDROXY-6-OXO-STIGMAST-7-ENE-22,26-LACTOL، CALLECDYSTEROL A,B,C و GLUTINOSTERONE کمترین ثابت بازداری (Ki)، منفی­ترین انرژی پیوند و کمترین میزان تغییرات RMSD در هنگام اتصال به‌گیرنده هدف اکدیزون آفت را نشان داده‌اند و همچنین در اتصال به گیرنده‌‌های اکدیزونی بالتوری سبز بسیار کم اثر ظاهر شدند. لذا استروئیدها گیاهی ذکر شده از پتانسیل بالایی برای کنترل کرم غوزه برخوردار هستند و تأثیر بسیار کمی در برهم زدن سیکل زندگی بالتوری سبز خواهند داشت.